Tentoonstellingen
In het museum is nog steeds de tentoonstelling te zien gewijd aan het werk dat Maris maakte in de crisistijd en waarover we in de Nieuwsbrief nr. 34 hebben bericht. Op 4 en 5 september neemt het museum deel aan het Kunstweekend Heumen en is het museum geopend van ’s morgens 11 tot ’s middags 5 uur. De entree is deze dagen 2,50 euro, dat is halfgeld. In ons museum zijn de verplichte coronamaatregelen nog steeds van kracht.
Aanwinsten
Wind in de zeilen heeft een plaats gekregen in de beeldentuin. Aan de totstandkoming van dit werk gaat een lange geschiedenis vooraf. Maris was een enthousiast zeiler. Vanaf de jaren dertig voer hij regelmatig met zijn eigen boot Siram over het IJsselmeer in gevecht met wind en water. Tijdens zijn tochten mediteerde hij dan over nieuwe onderwerpen. Op een gegeven moment bedacht hij ‘Wind in de zeilen”. Het is een symbolisch werk, want niet alleen zeilers hebben wind in de zeilen nodig, maar iedereen die iets onderneemt wil graag een stevige wind mee hebben.
Waarschijnlijk heeft Maris dit werk in de jaren zestig-zeventig al gemaakt voor een school in Amsterdam, maar die vond het werk in dit formaat uiteindelijk te klein. Het kunstwerk, toch zo’n twee meter hoog, bleef toen in de beeldentuin staan. Toen de gemeente Heumen een nieuw gemeentehuis had laten bouwen in Malden en men voor de patio nog een kunstwerk zocht, kwam het werk van Maris in beeld en op 18 april 1980 kon de gemeentesecretaris, de heer Keurentjes, het werk officieel bij de kunstenaar bestellen. Of Maris er eerst nog iets aan veranderd heeft weten we niet, maar 15 mei werd het plechtig onthuld. Het werk gold als een symbool van voorspoed, want dat is wat men de toen pas gevormde gemeente Heumen toewenste.
Nadat in 1999 een nieuw gemeentehuis was gebouwd en het oude gebouw verkocht werd, is het kunstwerk opgeslagen op de gemeentewerf. Dat leidde er toe dat de gemeente Heumen, bij monde van Karin van Dam, het in 2020 aanbood aan het Marishuis. De heer Martens heeft toen met de hem welbekende vakkennis een betonnen platform laten aanleggen waarop het kunstwerk zaterdag 17 juli is geplaatst. Een mooie reden om weer eens een bezoek te brengen aan ons karaktervolle kunstmuseum. U heeft dan ongetwijfeld een mooie dag en cultureel gezien de wind in de zeilen.
De tweede aanwinst is een voorstudie voor het oorlogsmonument van de gemeente Bemmel. Die gemeente was op 23 september 1944 bevrijd door de Britse troepen, hetgeen herdacht wordt met een monument van de hand van Maris. Dat werd op 4 mei 1957 onthuld op het gazon voor het kasteel-raadhuis. Het toont een knielende, naakte man, oprijzend uit de puinhopen van een verwoeste stad, de armen ten hemel geheven. Het gebaar kan geduid worden als een van dankbaarheid, ‘eindelijk vrij’, maar volgens andere bronnen is het een wanhopig uitroepen ‘Waarom ik?’
De voorstudie van Maris wijkt overigens iets af van de definitieve versie. Maris had in eerste instantie gedacht aan een vrouwenfiguur, maar heeft die, ongetwijfeld op aandringen van de opdrachtgever, vervangen door een mannenfiguur.
Nadat het monument was geplaatst heeft Maris het ontwerp gegeven aan zijn vriend Jan van Doorn. Voor hem had het werk een bijzondere betekenis omdat hij zelf twee jaar geïnterneerd was geweest in het krijgsgevangenenkamp van Mühlberg a/d Elbe. Door vererving is het werk vervolgens naar diens nicht mevrouw Hidskes gegaan en diie heeft het onlangs aan ons museum geschonken.
Voor ons is het werk weer een belangrijke verrijking. Het Marishuis is een museum waar de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht niet in algemene zin, maar zoals die door één enkele persoon is beleefd. Wat Maris in het verzet heeft gedaan, de controversen die rond zijn gedrag zijn ontstaan, de dankbaarheid die hem is betuigd, de vele opdrachten voor oorlogsmonumenten, zijn erelidmaatschap van de vereniging van oud-strijders, dat alles wordt in ons museum zichtbaar gemaakt. Deze aanwinst versterkt weer een der boeiendste aspecten van ons museum.
Dr. Leo Ewals, conservator